sobota, 25 marca 2023

Jan Rzepa (ok 1863 - 1928)

 Nasz pra-pradziadek Jan Rzepa urodził się około roku 1863 w miejscowości Żerniki (Żerniki Dolne), parafia Kargów, woj. świętokrzyskie. Osada ta leży pomiędzy dwoma rzekami, Sanicą i Wschodnią, a do kościoła w Kargowie obecnie można dojechać drogą nr 756. Według informacji ze strony UMG Stopnica, Żerniki Dolne w czasach Jana Rzepy należały prawdopodobnie do Henryka Różyckiego (ciekawe, czy to tylko przypadkowa zbieżność z nazwiskiem synowej Jana, Marianny Różyckiej?), i dawniej był tam też zespół dworski, gorzelnia, stajnia i tak dalej. Nie znamy dokładnej daty urodzenia Jana (rok szacujemy na podstawie metryki ślubu), ale są to czasy zaborów i powstania styczniowego - te okolice należały wówczas do Rosji. Dokumenty takie jak metryki urodzeń, ślubów i zgonów, są pisane po rosyjsku.

Według naszej wiedzy, Jan Rzepa był drugim synem swoich rodziców Wojciecha i Katarzyny z Patrzałków. Z metryk ślubów wiemy, że Jan miał ok. 3 lata starszego brata Antoniego, a także młodsze rodzeństwo: Wincentego, Marcjannę i Jakuba.

W wieku 22 lat, w 1886 roku, Jan ożenił się z panną Marianną Grędą (Grendą) ze Stopnicy. Była ona nieślubnym dzieckiem Elżbiety Grędy i nieznanego ojca. Prawdopodobnie mieszkała z matką (jej ojczym i mąż Elżbiety, Łukasz Kosior nie żył od 1880 roku). Nie wiemy, jak Jan poznał Mariannę, ale w akcie ślubu napisano, że mieszkał wtedy w Stopnicy. Z Żerników do Stopnicy jest około 7km, pieszo można dojść tam w około 1.5 godziny.

Co ciekawe starszy brat Jana, Antoni, też wyjechał z Żerników, choć trochę dalej - w 1888 roku żeni się w Warszawie ze Stefanią Skowrońską i w kolejnych latach ich dzieci rodzą się w mazowieckich miejscowościach takich jak Cegielnia i Tatary.

Wracając do Jana, pierwsze dziecko Jana i Marianny Rzepów, Helena, rodzi się w 1887 roku w Stopnicy, drugie - Antonina - w Białoborzu, a pozostałe - w Wolicy koło Stopnicy. Wolica leży nad rzeczką, jest tam też spory zbiornik wodny. Zdaje się, że tam też mieszkała potem nasza prababcia Otylia i babcia Maria. Być może Jan dzielił też dach ze swoją teściową Elżbietą - kiedy zmarła w 1902 roku, był on jednym ze zgłaszających zgon.

Jan Rzepa spłodził 8 dzieci, ale do dorosłości dożyły tylko niektóre. Tak właściwie pewność mamy tylko co do naszej prababci Otylii (w dzieciństwie zwanej Natalią), rocznik 1902 i jej starszego brata Jana (ur. 1895, zm 1981). Najmłodszy potomek Jana, Władysław Rzepa, urodził się w czerwcu 1905 roku, gdy Jan miał około 42 lata. Rok 1905 nie był niestety szczęśliwy dla rodziny Rzepów - późnym latem (sierpień/wrzesień) zmarły wtedy ośmioletnia Marianna i sześcioletnia Karolina. Być może na coś zachorowały.

Jan Rzepa był katolikiem, ale w czasach, kiedy mieszkał w Stopnicy i okolicach, przeważała tam ludność żydowska - według spisu z 1909 roku, Żydzi stanowili aż ok. 77% wszystkich mieszkańców Stopnicy. Nie wiemy, czym konkretnie zajmował się Jan - w metrykach wpisywano mu po prostu "chłop".

W 1914 roku wybuchła I wojna światowa - Jan miał wtedy około 51 lat. W trakcie wojny przez Stopnice przebiegał front. Nie wiemy, co działo się wówczas z rodziną Rzepów, czy gdzieś wyjechali, a jeśli tak, to dokąd. Miasteczko było okupowane przez Austriaków. Po wojnie polskie władze założyły w Stopnicy szkołę średnią (gimnazjum), z siedzibą w stopnickim zamku.

W 1922 roku zmarł syn Jana, Władysław. Obecnie jest pochowany w jednym grobie z rodzicami. W internecie znaleźliśmy zdjęcie ich nagrobka z cmentarza w Stopnicy. Wynika z niego, że Jan Rzepa zmarł w 1928 roku, w wieku około 65 lat. Jego żona Marianna przeżyła go o 11 lat.